Śmiertelny wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy i uprawnienia członków rodziny

Prawo pracy chroni nie tylko pracowników w czasie wykonywania pracy, ale też reguluje obowiązki pracodawców związane z procedurą powypadkową oraz w przypadku wypadków śmiertelnych gwarantuje udział członków rodziny zmarłego w postępowaniu powypadkowym.

W pierwszej kolejności pragniemy jednak zaznaczyć, iż z wypadkiem przy pacy mamy do czynienia wówczas gdy zdarzenie wpisuje się w definicję określoną w art. 3 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych:  

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)  w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W tym miejscu pragniemy podkreślić, iż elementami definiującymi wypadek przy pracy są: nagłość zdarzenia, zewnętrzność przyczyny, uraz lub śmierć pracownika oraz związek z pracą. Dopiero łączne wystąpienie tych elementów przesądza o tym, że dane zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy.

Zaistnienie każdego wypadku przy pracy obliguje pracodawcę do podjęcia działań wynikających z Kodeksu pracy. Obowiązujące przepisy stanowią, iż w razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Na potrzeby naszej analizy szczególnie istotna jest kategoria wypadku śmiertelnego, który obok wypadku ciężkiego i zbiorowego nakłada na pracodawcę dodatkowe obowiązki.    

Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. W każdym takim przypadku pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić następujące organy:

1. właściwego okręgowego inspektora pracy

2. prokuratora

Zwracam uwagę, iż zaniechanie obowiązku powiadomienia o wypadku przy pracy wymienionych organów, w tym właściwego okręgowego inspektora pracy, stanowi wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą.

Dodatkowo na pracodawcy ciążą obowiązki związanie z ustaleniem okoliczności i przyczyny wypadku, w tym:

1. zabezpieczenia miejsca wypadku,

2. powołania zespołu powypadkowego,

3. dopilnowania wydania protokołu powypadkowego

4. przyjęcie i zatwierdzenie protokołu powypadkowego

Podkreślam, iż protokół powypadkowy powinien zostać sporządzony w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, a ponadto odpowiadać wymogom wzoru ustalonego przez ministra właściwego do spraw pracy. Nawet najmniejsze opóźnienie i niedochowanie 14 dniowego terminu wymaga uzasadnienia tego w treści protokołu. Obowiązkiem zespołu powypadkowego jest także wydanie protokołu wraz z niezbędną dokumentacją powypadkową. Zespół powinien sporządzić protokół w odpowiedniej liczbie egzemplarzy – w zależności od ilości uczestników postępowania. 

W przypadku wypadku śmiertelnego w postępowaniu mają prawo uczestniczyć członkowie rodziny zmarłego uprawnieni do odszkodowania, czyli:  

1. małżonek, z zastrzeżeniem ust. 3;

2. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej;

3. rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

 Osoby te mają pełne prawo do:

a. zapoznania się z treścią protokołu powypadkowego,

b. zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym,

c. otrzymania zatwierdzonego przez pracodawcę protokołu powypadkowego,

d. możliwym jest także wytoczenie powództwa o ustalenie wypadku przy pracy.

Zapraszamy do zadawania pytań, w kolejnym poście wskażemy, jakie uprawnienia posiada rodzina zmarłego w wypadku przy pracy – zapraszamy do lektury.

^{Podstawy prawne:}

^{Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 z późn. zm.).}

^{Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205 z późn. zm.).}

^{Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870).}